Thuis

Tijdens de verbouwing van ons huis aan de Moeshorn 5 in Thesinge, juli 1994, werden we door allerlei oponthoud genoodzaakt een nacht in ons huis te slapen zonder voordeur. Oei. Slapen in dit kale huis waar alles toch al zo op de kop stond en nu ook nog geen deur. Alsof alles en iedereen zo door onze slaapkamer kon lopen. Konden we dat eigenlijk wel?

Een huis dat als een deken om je heen zit. Beschut. Veilig. Mooi ook. Waar niets en niemand binnen kan dringen. Behalve de mensen die jij kiest. Die jij liefhebt. Die jouw vrienden zijn. Thuis.

Je thuis voelen is fijn. Het is een emotie die maakt dat we onderuitzakken en ontspannen. Maar op de keper beschouwd is het een enorme opgave. Die uit de aard der zaak te maken heeft met je omgeving, met de plek waar jij geboren bent, en nog veel meer met jezelf.

Hoe doe je dat, je thuis voelen?

Natuurlijk heeft je thuis voelen te maken met de vorm en inrichting van je huis. Maar meer nog met  jouw vertrouwdheid, jouw bekendheid met de plek. Met veiligheid. Een “haven” volgens de Britten: een veilige comfortabele, voorspelbare plek, waar je je op je gemak voelt. “A haven in a heartless world”. Die “haven” is voor ieder van ons specifiek. Een concrete plek, met spullen die kenmerkend voor ons zijn, waar we aan gehecht zijn ook. Belangrijk om je thuis te voelen is ook de mogelijkheid tot zelfverwerkelijking. Dat wil zeggen dat jij op die plek jezelf kunt zijn, het is de plek waar je je verbonden weet met gelijkgestemden. Met mensen van wie je houdt. En een plek waar je je favoriete activiteiten kunt ontplooien.

O ja?

Thuis is de gewoonste plek op aarde. Tegelijkertijd is het voor velen ook de moeilijkste.

Voor sommigen is het al een grote prestatie om zich überhaupt thuis te voelen, aldus de Duitse filosoof Daniel Schreiber in zijn boek “Thuis”. Hij brengt, terecht, naar voren dat voor velen van ons thuis precies de plek is waar we de meeste conflicten uitvechten, waar de meeste wrijving plaatsvindt: thuis als plek waar we ons het minst onszelf voelen. Waar we ons niet veilig voelen.

Thuis zou ook de plek moeten zijn waar we leren ons te verbinden met anderen, om ons te hechten. Dat is niet alleen de basis waarop je later relaties met anderen kunt aangaan maar ook de basisvoorwaarde om je “thuis” te voelen in de wereld. Nou? Voor hoeveel van ons gaat dit eigenlijk op?

Waarde

Je “thuis” voelen is een grote waarde, een grote emotie. Het is een begrip, een emotie, die tot op heden amper door psychologen onderzocht is, laat staan op waarde geschat. Want wat is “je thuis voelen” eigenlijk? Lastige vraag. Jan Willem Duyvendak, socioloog aan de universiteit van Amsterdam, doet sinds 2007 onderzoek naar thuis voelen. Het is, aldus Duyvendak, een heel andere emotie dan bijvoorbeeld woede, blijheid, of schaamte. Die emoties zetten aan tot actie, zeggen psychologen, en dat is precies wat thuis voelen niet doet. We komen pas in actie wanneer we ons niet thuis voelen. Dan ineens wordt het heftig en kunnen we anderen ook precies vertellen waaróm we ons niet thuis voelen.

Thuis voelen is een existentiële behoefte, die we pas ervaren zodra het ontbreekt. En het is een behoefte die moeilijk onder woorden te brengen is, en daarom een “stille” emotie wordt genoemd. Maar wel een ongewoon belangrijke stille emotie. Zodra het ontbreekt doen we er alles aan om het te verwerven. En: zodra het er is wordt het weer passief, een comfortabele emotie.

Thuis in Groningen
Je thuis voelen, je veilig voelen in je eigen huis is een groot voorrecht. In Groningen weten we dat maar al te goed. Velen van ons ervaren al jaren de effecten van aardbevingen op ons huis en de gevolgen daarvan voor ons welbevinden. Hoe wezenlijk je goed voelen in je eigen huis voor een mens is.

Ten slotte.

Je thuis voelen doet er toe. Voor jou en mij, voor iedereen. En toch, het is zo intens gebaseerd op mensen die we om ons heen kiezen. Op wie we insluiten. Wat zou het mooi zijn als we daar nu eens een draai aan zouden geven. Dat we zoveel mogelijk mensen insluiten. We zijn, per slot van rekening, allemaal maar wereldbewoners die een veilige plek nodig hebben. Iets wat we thuis zouden kunnen noemen.